De modewereld staat bekend om haar catwalks, rode lopers en chique warenhuizen. Maar de wereld die hierachter schuilgaat heeft weinig te maken met deze glamour. De enorme vraag naar milieuvervuilende materialen als katoen en polyester spelen hierbij een grote rol. Wat zijn de alternatieven?

     Katoen

Veel van onze kledingstukken waaronder spijkerbroeken, T-shirts en vesten worden van katoen gemaakt. Katoen is een natuurproduct en groeit voornamelijk in China, de VS en West-Afrika. Maar dat het een natuurproduct is wil nog niet zeggen dat het ook minder schadelijk is voor het milieu dan bijvoorbeeld synthetische stoffen. Integendeel zelfs. Geen enkele materiaalsoort die in de kledingindustrie wordt gebruikt heeft namelijk zo’n grote impact op het milieu als katoen. Voor een deel heeft dit te maken met de hoeveelheid water die een katoenplant nodig heeft om te kunnen groeien. Zo is voor de productie van een kilo katoen, ofwel voor het maken van één spijkerbroek, al snel 8.000 liter water nodig. En dan te bedenken dat er jaarlijks voor ongeveer twintig miljard kilo aan katoen wordt geteeld.

    Weinig goeds

De hoeveelheid water is niet het enige dat het milieu schaadt bij de productie van katoen en andere materialen. De negatieve effecten die komen kijken bij het produceren van veel gebruikte materialen zoals katoen en polyester hebben ook te maken met de hoeveelheden schadelijke chemicaliën, het energieverbruik en de vele hectaren landbouwgrond.

     Duurzame alternatieven

Voor een duurzame(re) mode-industrie moet de vraag naar katoen en polyester flink worden teruggedrongen. Het verbieden van deze materialen is alleen geen optie. Daarom kan er beter gekeken worden naar alternatieven. Maar welke duurzame materiaalsoort of soorten kunnen de strijd aan gaan met het populaire katoen en polyester?

     Hennep

De hennepplant, voornamelijk bekend voor het produceren van drugs, wordt al duizenden jaren voor de productie van kleding gebruikt. Toch maakt de mode-industrie nog maar weinig gebruik van deze materiaalsoort. Voor een deel heeft dit te maken met het slechte imago waar hennep mee kampt. Niet voor niks wordt het vaak geassocieerd met drugs en wordt de teelt ervan in veel landen strafbaar gesteld. Maar ook de beperkte beschikbaarheid van de hennepvezel staat een doorbraak in de weg. In 2005 werkte Wageningen University & Research Centre samen met een aantal Nederlandse en Duitse partijen aan een project om regionaal hennepgaren te vervaardigen. ‘De bottleneck is dat bedrijven zoals Diesel wel geïnteresseerd zijn, maar zeggen: we moeten voldoende stof hebben’, zo stelde Ton den Nijs van Wageningen University & Research aan in het onderzoek. ‘Er moet dus meer geteeld worden en dat gebeurt pas als er zekerheid over een afzetmarkt is’, aldus Den Nijs

     Imagoprobleem

Toch is hennep niet helemaal onbekend in de mode-industrie. Kledingketen H&M maakt sinds twee jaar gebruik van deze natuurlijke grondstof. Verschillende bronnen uit de mode-industrie bevestigen dan ook de kwaliteit van deze materiaalsoort. Volgens Marieke Kegler, eigenares van Sew Natural, een webshop met uitsluitend biologische stoffen, zou hennep als goede vervanging voor katoen kunnen dienen. “Als duurzame stof verleent hennep zich het best voor massaproductie: het groeit snel, heeft geen mest nodig, verbruikt minder water en gaat lang mee door de hoge kwaliteit”, aldus Kegler. Ook Lonneke Bakker van Green Lily, een webwinkel met kleding van uitsluitend duurzame merken, is enthousiast over dit materiaal. “Hennep is een ontzettende goede grondstof. Het is veel beter en milieuvriendelijker als katoen en daarnaast is het gewoon erg mooi materiaal.”

     Duurzame materialen in overvloed

Naast hennep zijn er nog meer duurzame materiaalsoorten. Bamboe, brandnetel en houtpulp bijvoorbeeld. Alhoewel er ook aan deze materialen nadelen kleven, zijn ze een heel stuk minder vervuilend dan katoen en polyester.

---

 

Meer weten over de achtergrond van deze materialen? Klik op onderstaande foto’s. 

 

     Opties genoeg

Ondanks het feit dat steeds meer merken nieuwe en duurzamere materialen in productie nemen, blijft een drastische omschakeling in de mode-industrie vooralsnog uit. Dat heeft met verschillende factoren te maken. Beschikbaarheid, materiaaleigenschappen en prijs zijn hiervan de meest gehoorde. Beschikbaarheid omdat de productietechnieken voor sommige materiaalsoorten, zoals hennep en brandnetel, zijn verouderd. Bakker: “Vroeger, voor de opkomst van de kunstmatige textielstoffen, was hennep een van de meest gebruikte materialen in de kleding-industrie. Nu wordt er nog maar op een heel kleine schaal hennep geproduceerd voor de textielproductie. Het is nu dus niet in grote hoeveelheden verkrijgbaar en daardoor is het ook een stuk duurder in vergelijking met bijvoorbeeld katoen.”

Een ander gehoord argument voor het niet gebruiken van duurzame alternatieven zijn de materiaaleigenschappen. Ecologische materialen moeten volgens merken en designers aan dezelfde standaardeisen en normen voldoen als katoen en polyester. Elke materiaalsoort heeft zijn eigen eigenschappen en sluit dus niet altijd aan bij de eisen. Maar als het gaat om kwaliteit dan zijn materialen als brandnetel, hennep en lyocell (houtpulp) wel degelijk te vergelijken met katoen en polyester.

Dat duurzaam duurder zou zijn is misschien nog wel de meest gehoorde factor. Over het algemeen zijn deze materiaalsoorten inderdaad nog vrij kostbaar. Volgens Lynsey Dubbeld, duurzame mode-journalist, komt dit onder andere doordat de markt voor deze producten nog klein is, terwijl de vraag juist toeneemt. Iets dat ook weer in verband staat met het ontbreken van de juiste productietechnieken, waardoor er nog niet op grote schaal geproduceerd kan worden.

     Invloedrijk

Alhoewel er nog lang geen sprake is van een doorbraak, lijkt het er wel op dat duurzame materialen steeds meer terrein winnen in de kledingindustrie. Volgens mode-journalist Bregje Lampe, werkzaam bij De Volkskrant, moet de uiteindelijke omschakeling komen vanuit de grote en invloedrijke merken. “Zij hebben het geld en het gezag om een nieuwe materiaalsoort in productie te nemen en op de markt te zetten”, aldus Lampe. Of katoen en polyester uiteindelijk helemaal uit de mode-industrie, van de catwalk en de rode loper zullen verdwijnen is te betwijfelen. Maar een ding is zeker: alternatieven zijn er. Nu nog de wil en moed.

---

 

Weten hoe Marieke Eyskoot, sustainable fashion en lifestyle-expert, denkt over een duurzame mode-industrie in de toekomst? Luister het fragment hieronder.