H&M startte begin vorig jaar een inzamelingsactie om de textielverspilling tegen te gaan. Ruim 3,5 miljoen kilo werd er in 2013 opgehaald. Per kilo zou de keten hiervoor twee cent aan het goede doel schenken. Maar wie uiteindelijk het geld in ontvangst heeft genomen en waar de overige honderdduizendeneuro’s zijn gebleven, daar wil H&M geen uitspraken over doen.   Twaalf jaar was ik, toen ik voor het eerst een vuilniszak vulde met textiel. Een herinnering die nog helder in mijn geheugen gegrift staat. Mijn kleding was te klein geworden; ik was gegroeid. Maar voordat ik nieuwe kleren uit mocht zoeken, moest de kast eerst opgeruimd worden. Die zak was dus snel gevuld. Vervolgens bracht ik hem naar de grijze containers voor in de straat en gooide mijn zak met kleding weg. Een grote fout, bleek later. Mijn moeder was ‘not amused’. Nog geen uur nadat ik de zak had weggegooid, zat ik hem op mijn knieën weer uit de container te graaien.    124 miljoen kilo Mijn actie destijds was en is nog steeds geen uitzondering, weet ik nu. Jaarlijks gooien we in Nederland namelijk zo’n 124 miljoen kilo aan textiel weg bij het restafval. Bijna twee keer zo veel dan dat er op jaarbasis wordt ingezameld. Daaruit blijkt dat veel mensen zich niet bewust zijn van het feit dat negentig procent van al het weggegooide textiel hergebruikt zou kunnen worden. Kledingketen H&M is dat daarentegen wel. Een jaar geleden startte zij dan ook een inzamelingsactie genaamd ‘long live fashion’ om de textielverspilling tegen te gaan. De slogan luidt: ‘Laat fashion geen vuilnis worden’. Toen ik die voor het eerst hoorde, was ik verrast. Immers weet iedereen die zich interesseert in mode hoeveel impact die industrie op het milieu heeft. Dus als je dat op deze manier kunt verlichten, dan kan ik daar niet anders dan enthousiast over zijn. Of toch wel?

Korting scoren?
Op internet zijn er heel wat reacties te lezen over het initiatief. Met name de online fashionista’s weten de modeketen hoog de lucht in te prijzen met uitspraken als: ’15 procent korting, How awesome is that!’ en ‘Dat is leuk! Een kortingsbon voor jou volle plastic tas’. Geen enkele kritische noot is te horen, zelfs niet van de nieuwssites. Zo kopt RTL- nieuws: ‘Korting scoren? Lever je oude kleding in bij H&M’. Hoe meer positieve reacties ik lees, hoe meer ik mezelf af begin te vragen wat nu daadwerkelijk de gedachte achter dit initiatief is. Want hebben zij die lof nu echt verdient of is het gewoon een slimme reclamestunt?    

Wat gaat er in de zak?
Om erachter te komen wat het Zweedse merk nu daadwerkelijk met de ingezamelde kleding doet en wat het de keten precies oplevert, besluit ik om zelf een plastic zak te vullen. Ik ga op zoek naar zoveel mogelijk verschillende soorten textiel, in welke staat dan ook, en stop ze in de zak. Maar voordat ik hem bij H&M inlever, neem ik hem mee naar een van de grootste textielrecyclebedrijven van Nederland: De Boer Groep. Klik op de foto hieronder, en hoor in de Narrable wat Medewerkster Elisa Bes te vertellen heeft over de waarde van mijn zak kleding. (Let op: de Narrable opent in een nieuw venster)

H&M is geen concurrent
De Boer Groep is een commercieel inzamel- en recyclebedrijf dat ruim veertig jaar actief is binnen de textielsector. Medewerkster Elisa Bes vertelt dat het bedrijf Curitas verantwoordelijk is voor de inzameling en Gebotex voor de recycling. “Al die bedrijven vallen onder de Boer Groep”, licht ze toe. Ik vraag haar of het bedrijf iets merkt van de toegenomen concurrentie binnen de textielsector. Bes: “Daar merken wij zeker wel iets van. De concurrentie is de afgelopen jaren flink toegenomen. Met name op het gebied van textielinzameling.” Kledingketen H&M is zo’n nieuwkomer. Bes knikt instemmend, maar geeft aan het Zweedse modeketen niet als concurrentie te beschouwen. “Voor hun is het gewoon een manier om alleen maar meer en nieuwe klanten te lokken. Het gaat ze niet zozeer om de hoeveelheid die ze inzamelen”, verklaart ze. “Of je nu met één T-shirt of een zak rotzooi aankomt, die korting krijg je toch wel. En dat zegt al genoeg toch?” Toen ik later die dag belde met Marc Vooges van stichting Humana, gaf hij hetzelfde argument waarom H&M voor de stichting geen concurrent zou zijn. “Zie jij de consument al met een enorme zak achter op zijn fiets naar H&M fietsen? In ruil voor een kortingsbon? Echt niet. Ze nemen hooguit twee shirtjes mee”, zo liet hij weten. Ik neem de proef op de som en ga met mijn plastic tas gevuld met textiel langs bij een filiaal van Hennes en Maurits. In de rij wacht ik rustig mijn beurt af. Als de medewerker achter de balie vraagt of die mij kan helpen geef ik aan dat ik mijn oude kleding in wil leveren. Hij neemt de tas aan en zonder ook maar een blik te wijden aan de grootte of de inhoud, verdwijnt die in een grote groene bak. Ik word vriendelijk bedankt en krijg een kortingsbon in mijn handen gedrukt. Nog voordat ik een reactie kan geven klinken de woorden ‘volgende mag hierheen komen’ uit zijn mond.
3,5 miljoen kilo Het kledingconcern haalde over 2013 wel al ruim 3,5 miljoen kilo textiel op. Maar wat dat precies heeft opgeleverd is volgens Bes lastig te zeggen. “De opbrengst is heel erg afhankelijk van de staat waarin het textiel verkeerd. Zo levert textiel dat geschikt is voor hergebruik het meeste op.” Uitgaande van de algemene cijfers is dit zo’n 55% van wat er binnenkomt. “Het overige deel verkeerd in zo’n slechte staat dat het alleen gerecycled kan worden. Dat wordt dan verwerkt tot poetslap of isolatiemateriaal voor de auto-industrie. Een proces dat een stuk kostbaarder is en daarnaast ook een stuk minder oplevert.”

Wat is mijn zak waard?
Maar hoe kom ik er nu achter wat mijn ingeleverde tas met oud textiel de keten precies oplevert en waar het heen gaat? Op de site van het initiatief geeft het Zweedse merk aan zelf niks te verdienen aan de inzameling. ‘Onze inkomsten worden gebruikt om onze klanten te belonen, donaties te doen aan goede doelen en om in de innovatie van recycling te investeren’. Wat daar precies van terecht is gekomen, daar wil het kledingconcern niet op ingaan. Na een belletje naar zowel het hoofdkantoor in Stockholm, als naar de woordvoerster van H&M-Nederland ben ik niks wijzer geworden. Naar eigen zeggen mochten en konden ze niets over de actie loslaten. Niet over de hoeveelheden die ingezameld waren, niet over het aantal uitgedeelde kortingsbonnen en ook niet over het bedrag dat uiteindelijk gedoneerd is aan goede doelen. Ik moet genoegen nemen met uitspraken als: “Daar mogen we niks over zeggen” en “Alles wat bekend is vind je terug op de website”.

Waar is die 630.000 euro?
Over de opbrengst van mijn ingeleverde textiel voor H&M zijn dus geen specifieke antwoorden te vinden. Wel kan ik met de informatie die er is een rekensommetje maken. De som van het totale bedrag dat H&M gedoneerd heeft aan goede doelen over 2013 is namelijk niet moeilijk te maken: uitgaande van de 3,5 miljoen kilo ingezameld textiel vermenigvuldigd met de 0,02 eurocent die de keten per kilo aan goede doelen schenkt, komen we uit op een bedrag van 70.000 euro. Die 0,02 cent staat overigens op de site. Een bedrag dat erg weinig is voor een kilo textiel, zo weet Bes. “Een kilo textiel levert toch al gauw wel twintig å vijfentwintig cent op.” Wat er met de rest van de opbrengst, ruim 630.000 euro, is gebeurd is dus niet duidelijk. En dan ging ik nog uit van de laagst mogelijke opbrengst voor een kilo textiel.

Fietsworkshops in Nambia
Waar ik misschien wel iets meer over te weten kan komen, is bij welke goede doelen het gedoneerde bedrag terecht komt of is gekomen. Zo kan ik ook een beter inzicht krijgen bij wie mijn ingeleverde plastic tas of de opbrengst daarvan terecht komt. Op de site staat dat ik voor meer informatie hierover naar hm.charitystar.com moet gaan. Een Zweedse site. Ik begrijp er weinig van en er is ook geen optie de site op Engelstalig te zetten. Raar, want het is toch een wereldwijde inzamelingsactie? Dan maar google-translate raadplegen. Op de hoofdpagina staat het een en ander over de inzamelingsactie van H&M. Zo staat er dat de keten samenwerkt met organisatie I:CO, een Duits textielinzamelbedrijf. Vervolgens wordt mij duidelijk dat de opbrengst gedoneerd zal worden aan een van de lokale goededoelenorganisaties. Onder het tabblad ‘Die Projekte’ staan de deelnemende projecten. Het zijn wel zo’n duizend verschillende, waar na registratie op gestemd kan worden. Ik ga er van uit dat degene met de meeste stemmen een bepaald bedrag ontvangt. Een bedrag waarvan de grootte afhankelijk is van de verwachtte kosten van de plannen. De projecten waarop je een stem kunt uitbrengen zijn erg uiteenlopend: zo kun je bijvoorbeeld stemmen dat er duizend euro gedoneerd wordt aan het uitbreiden van iemands woning zodat de 25 katten en vier honden meer ruimte krijgen of op het bekostigen van fietsworkshops in Nambia. Er zitten goede initiatieven bij naar mijn mening, maar sommigen zijn erg vaag. Zo vraagt een alleenstaande en ongeneeslijk zieke vrouw geld om haar schuldenlast te verminderen.

‘Slimme marketingstunt’
Waar de opbrengst van mijn ingeleverd textiel precies terecht komt weet ik nog steeds niet. Maar ik heb nu wel een beter beeld van de organisaties waar het terecht zou kunnen komen. Dat niet te achterhalen valt wat er met de opbrengst van vorig jaar is gebeurd, vind ik ronduit vreemd. En waar het overgrote gedeelte van de totale opbrengst gebleven is, is voor mij al helemaal een raadsel. Volgens Vooges is hier sprake van een goeie marketingstunt. En ook volgens Bes is dit een slimme manier om nieuwe klanten te lokken en bestaande tevreden te houden. “Het publiek is er blij mee en daarnaast is het is ook nog eens goede publiciteit. Ze stralen uit milieubewust bezig te zijn en de consument is daar blij mee.” Ik ben dus blijkbaar een van de weinigen die zich af lijkt te vragen waar zijn oude kleding terecht zou zijn gekomen. Maar voor mijn blauwe gestreepte sokken vrees ik dan toch echt het ergste. Zal ik ze dan toch maar terug uit de bak graaien?