De Clean Clothes Campaign spreekt duidelijke taal: volgens de organisatie lopen de levens van tienduizenden textielwerknemers gevaar, door het ontbreken van veiligheidsmaatregelen in fabrieken. Door uitblijvende renovaties en maatregelen, zoals het niet aanwezig zijn van brandwerende deuren en het centraal ontgrendelen van nooduitgangen, is het voor vele duizenden arbeiders niet mogelijk om in geval van nood de fabriek tijdig te kunnen verlaten, zo staat in het rapport ‘Evaluation of H&M’. Daarmee komt de Zweedse modegigant haar verplichtingen, het garanderen van de veiligheid van haar werknemers, niet na. En dat terwijl H&M de eerste was die na de ramp bij Rana Plaza het ‘Bangladesh Fire and Safety Accord’ ondertekende. “Dat er veiligheidsmaatregelen genomen moeten worden is al langer bekend. De resultaten zijn daarom ook verontrustend en zorgwekkend”, zegt Christa de Bruin van de Schone Kleren Campagne.  

Nalatigheid
De textielindustrie kende de afgelopen jaren veel doden (zie kader) door achterstallig onderhoud aan fabrieken en het ontbreken van brandveiligheidsmaatregelen. Het akkoord dat twee jaar geleden werd opgesteld, moet voor verandering zorgen. Hoe het kan dat er, twee jaar later, nog zoveel veiligheidsschendingen worden gevonden, duidt volgens De Bruin op nalatigheid. “H&M staat nu toe dat deadlines niet worden gehaald, terwijl zij er bovenop moet zitten dat toeleveranciers hun afspraken naleven. Het excuus, dat het doorvoeren van verbeteringen meer tijd kost, daar kun je nu niet meer mee aankomen. Zij hebben destijds het akkoord ondertekend en zijn dus ook verantwoordelijk dat maatregelen worden uitgevoerd. ”

Femke den Hartog, lobbyist voor Inretail, reisde onlangs met minister Ploumen voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, de Schone Klerencampagne, Hema en FNV naar Bangladesh om te kijken in kledingfabrieken. “Hoewel ik niet inhoudelijk op het rapport kan ingaan weet ik wel dat de schendingen een stuk genuanceerder kunnen liggen. Zo bezocht ik een fabriek waar alles goed geregeld was – van brandtrappen, tot nooduitgangen, overal was aan gedacht. Een puntje: er was een open trap. Daarmee voldoet de fabriek op papier niet aan de veiligheidsvoorschriften, terwijl het wel degelijk goede maatregelen heeft genomen.”

Reactie H&M
Als reactie op het rapport laat de Zweedse keten weten ‘te werken aan de eisen die binnen het akkoord zijn opgesteld en daarbij goede vooruitgang te boeken’. Volgens hen zijn de vertragingen, die in het rapport naar voren komen te wijten aan ‘technische en structurele uitdagingen’ die meer tijd eisen. De benodigde technologie zou niet beschikbaar zijn en de inspecteurs van het akkoord hebben een zware werklast. Den Hartog begrijpt wel waarom het voor een keten als H&M lastig is om alle voorschriften uit het akkoord binnen de tijd na te komen. “Ten eerste moesten er in korte tijd een heleboel mensen opgeleid worden om de fabrieken te controleren. Daarnaast zitten er vaak in fabrieken meerdere merken. Als de helft daarvan wel aangesloten is bij het ‘Bangladesh Fire and Safety Accord’ en de andere helft niet: wie voert de maatregelen dan uit en wie draait op voor de kosten?”
Volgens De Bruin is de informatie die H&M naar buiten brengt misleidend. “De keten is niet transparant tegenover de consument over haar achterstallige onderhoudt.”

Zondebok
Dat de inspecties specifiek op de fabrieken van H&M zijn gericht, is een bewuste keus, zo staat in het rapport. Zo is het Zweedse merk veruit de grootste afnemer van kleding in Bangladesh en was het daarnaast de eerste die het akkoord ondertekende. De Bruin: “De winkelketen, als grootste afnemer van Bangladesh, heeft niet alleen  veel invloed op de sector als geheel, maar kreeg  toen zij als eerste het Acoord ondertekende veel credits. Dan moeten ze nu ook laten zien dat ze die verdienen.”
Den Hartog geeft, gezien het feit dat ‘weer alle pijlen’ gericht zijn op H&M, aan hoe moeilijk het daardoor is voor merken om eerlijk en transparant te zijn zonder dat er negatieve publiciteit bij komt kijken. “Het is te makkelijk om altijd maar naar een grote speler te kijken en daarvan de dingen uit te lichten die nog niet voldoen, terwijl ze keihard werken aan verbeteringen. Het beeld mag enige nuance kennen.”