lack Friday is in Amerika de dag waarop officieel het startsein wordt gegeven voor de kerstperiode en men massaal aan het shoppen slaat. Inmiddels is de gekte ook naar Nederland overgewaaid. Of we blij moeten zijn met dit commerciële gedoe? Ik denk het niet. Het zet alleen maar aan tot meer en meer en meer consumeren. En hebben we niet al genoeg?

Zo min mogelijk geld betalen voor zo veel mogelijk spullen: dat is waar het bij Black Friday allemaal om draait. Zodra er gestrooid wordt met kortingen van 50 tot soms wel 70 procent, slaat bij ons als consument de gekte toe. Als vliegen op de stront komen we erop af. Zonder stil te staan bij de vraag: wie betaalt de echte prijs voor deze jeans van 20 euro?

Dat zijn natuurlijk de kledingarbeiders in Bangladesh of India of Pakistan die een veel te laag loon krijgen voor hun werk. En het milieu dat zwaar wordt belast door alle verfstoffen die nodig zijn om onze kleren te kleuren en door de hoeveelheid grondstoffen die nodig zijn voor het maken van onze kleding.

Bovendien, ik zei het al, zet deze koopjesjacht alleen maar aan tot meer consumeren. En we hebben al zo veel: de gemiddelde Nederlander heeft zo’n 170 stuks kleding in zijn of haar kast hangen. Wereldwijd worden er jaarlijks circa 250 miljard kledingstukken geproduceerd. En alleen al in Engeland belandden elk jaar 235 miljoen kledingstukken op de vuilnisbelt. Hebben we echt meer nodig?

Nee. En godzijdank zijn er kledingmerken die een tegengeluid laten horen. Zoals het Duitse Wunderwerk dat op Instagram een oproep postte: ‘Don’t Panic! It’s just another friday’, met daaronder de tekst: ‘Als fair trade en duurzaam modelabel doen we niet mee aan deze oneindige kortingswedstrijden, omdat die uiteindelijk ten koste gaan van de producenten en hun werknemers’.

Ook het duurzame modemerk Unrobe stuurde gisteren een persbericht waarin ze meedeelden op Black Friday niet ‘in de uitverkoop’ te gaan. ‘Er worden dusdanig hoge kortingen gegeven op toch al lage prijzen, dat het onmogelijk wordt om nog een verantwoord kledingstuk te maken’, schrijven ze.

Wat we elkaar dan cadeau kunnen doen met Kerst? Wat dacht je van niks? Kate Flatcher, een design activist die diverse boeken over duurzame mode schreef, twitterde: ‘Het is Thanksgiving in de USA. Tijd om onze waardering te uiten voor de spullen die we al hebben.’ En zo is het. We kunnen beter koesteren wat we al hebben. Greenpeace kwam onlangs zelfs met het initiatief om elkaar NIKS te geven voor de kerstdagen. Het is een symbolisch cadeau waarvan de opbrengst als eenmalige donatie wordt ingezet voor het herstel van een duurzaam evenwicht tussen mens en milieu.

Een leuke en ludieke actie, die volgens mij de spijker op zijn kop slaat. Maar natuurlijk snap ik dat je jezelf wilt trakteren op een mooie outfit voor de feestdagen. Je hoort mij niet zeggen dat we vanaf nu niets meer moeten kopen. We moeten alleen wél beter en minder kopen en kritischer zijn op wat we aanschaffen. Om met de woorden van de legendarische modeontwerpster en activist Vivienne Westwood te spreken: ‘Buy less, choose well, make it last’.

Dit artikel verscheen ook op OneWorld.