Wat hebben Pamela Anderson, Stella McCartney, Madonna, Neil Young, Kate Moss en Ronnie Wood met elkaar gemeen? Allemaal hebben ze Uggs; schoenen gemaakt van schapenleer. In 2008 brak de hype rondom dit Amerikaanse merk uit, drie jaar later kende het een omzet van 915,2 miljoen dollar. De enorme populariteit zorgde voor een stroom aan namaak-Uggs. Zo maakten winkels als de Kruidvat, V&D en Mediamarkt ieder hun eigen variant op de originele schoen. De daaropvolgende jaren neemt de Ugg-hype langzaam af. Maar nu lijkt de schoen zijn comeback te maken. Wat weten we over de Ugg? 

Comfortabel, warm en makkelijk te combineren. Dat zijn Uggs volgens de liefhebbers. Ik kan het weten, want ik was ooit een van hen. Mijn vriendinnetje op de middelbare school kwam er als een van de eersten mee aanzetten. Echt mooi vond ik ze volgens mij niet. Toch heb ik nu vier paar Uggs. Dragen doe ik ze nog zelden. Het inzicht dat de schoenen niet erg modieus zijn – eerder lomp – kwam bij mij pas jaren later. Nu liggen ze achterin het hoekje van mijn kast. Toch betrapte ik mezelf onlangs op het krijgen van een hebberig gevoel bij het zien van de nieuwe advertentie van Ugg in modetijdschrift Harpers Bazaar. Vrijwel meteen begon ik de voor- en tegenargumenten voor het wel of niet aanschaffen van de schoenen tegen elkaar af te wegen. Maar verder dan alleen het comfort versus het uiterlijk kwam ik niet. Ik begon een zoektocht naar het ontstaan, het materiaal en de productie van de Ugg. Dit is wat ik te weten kwam:

• Geen ‘snowboots’ maar ‘beachboots’   

Voor de oorsprong van de schapenleren schoen moeten we terug naar het jaar 1978. Brian Smith, een 28-jarige Australiër, raakt in dit jaar zijn baan als registeraccountant bij een bedrijf in Australië kwijt. Aangezien hij maar weinig voldoening haalde uit zijn werk, besluit Smith om een andere weg in te slaan.

Op een dag valt het hem op dat veel gave spullen die zijn Australische vrienden gebruiken of dragen, zoals de Levi’s jeans, skateboards en surfkleding, allemaal uit Amerika komen. Nog geen zes weken later vertrekt Smith naar Californië en begint hij zijn zoektocht naar ‘the next big thing’. Na zes maanden rond te hebben gekeken, krijgt hij van een vriend het surfmagazine Surfer in zijn handen gedrukt. Zijn blik blijft steken bij een advertentie voor schapenleren schoenen. Hij herkent ze meteen: in Australië heeft bijna iedereen zulke schoenen. Voornamelijk onder surfers zijn ze erg populair, weet Smith. Ze gebruiken het schoeisel om hun voeten mee te drogen wanneer ze het koude zeewater uitkomen. Hier in Amerika heeft hij er nog niemand mee gezien. Het brengt hem op een idee. In plaats van terug te gaan naar Australië met een geweldig nieuw concept, importeert hij zes paar schoenen uit Australië. In 1979 sticht hij officieel zijn eigen handelsmerk onder de naam UGG Holdings Inc.. Waar hij alleen niet op gerekend had, was dat Amerikanen totaal anders tegen de schoenen aankeken dan de Australiërs. ‘Ze dachten dat de wol zweterig en kriebelig zou zijn en dat de schoenen niet tegen modder of regen zouden kunnen’, vertelt Smith in zijn boek The birth of a Brand.

Ondanks de slechte eerste indruk die de Ugg-laarzen maken, weet de Australiër er elk jaar meer te verkopen. Zo verkoopt hij in zijn eerste jaar 28 paar Uggs, goed voor 1000 dollar, het jaar daarop verkoopt hij voor 3.000 dollar aan schoenen en in 1981 stijgt zijn omzet naar 35.000 dollar. Zijn eerste grote succes boekt hij in 1994 nadat Pemala Anderson zichzelf op de set van Baywatch laat fotograferen in een rood zwempak met Uggs aan. Maar de echte doorbraak van de Ugg komt pas zeventien jaar na de oprichting, als Oprah Winfrey ze in de rubriek ‘Oprah’s Favorite Things’ uitlicht op de nationale televisie. Niet veel later volgen vele Hollywood sterren haar voorbeeld en is de wereldwijde trend gezet. Smith zelf maakt dat als eigenaar niet meer mee. Een paar jaar daarvoor, in 1995, verkoopt hij zijn bedrijf aan Deckers Outdoor Corporation. Sindsdien heeft het bedrijf meerdere keren de omzet van 1 miljard dollar per jaar met de verkoop van Ugg-schoenen overschreden.

 

https://localfocus2.appspot.com/573d7bf0c868f

https://localfocus2.appspot.com/573d7b25cde8c

https://localfocus2.appspot.com/573d7baebed8f

Waarom ziet de Ugg er zo uit?
Hoewel er tegenwoordig tientallen verschillende soorten Uggs in omloop zijn; van leren laarzen tot sneakers en hoge hakken, is het merk bekend geworden om de suède buitenkant en wollen binnenkant. Oftewel: de omgekeerde huid van een schaap. Nog voordat Smith de schoenen naar Amerika bracht, bestonden ze al onder de naam ‘Country Leather’. Na het zien van de advertentie van dit merk in het blad Surfer, vroeg Smith toestemming om de schoenen naar Amerika te mogen halen. De oorspronkelijke eigenaar, George Burcher, stemde hiermee in. Hij liet de schoenen maken bij de Jackson’s Tannery in Geelong, Victoria, die ook de Uggs voor Smith ging vervaardigen. Tot 1995. Want toen Deckers met de scepter begon te zwaaien, werd de productie vrijwel meteen uitbesteed aan fabrieken in China. De schapenhuiden komen nog veelal wel uit Australië. Wat zegt dit over het dierenwelzijn? 

• ‘Mulesing is wreed en inhumaan’ 

Het materiaal is het handelsmerk van Ugg; met een warm, zacht voetbed aan de binnenkant en suède leer aan de buitenkant. Volgens het Amerikaanse merk worden alleen schapenhuiden gebruikt die afkomstig zijn van de vleesindustrie. Zelf fokken zij geen schapen en kopen ze alleen bewerkte schapenhuiden van leerlooierijen. Ze zijn fel tegenstander van het zogeheten mulesing. Daarbij wordt de huid van het achterste van een schaap weggesneden om te voorkomen dat uitwerpselen in de vacht blijven hangen en (brom)vliegen er hun eitjes inleggen. Mulesing gebeurt zonder verdoving en de open wonden zijn vatbaar voor infecties.

‘Deckers gelooft dat mulesing wreed en inhumaan is en gebruikt geen schapenvachten van schapen die zijn gemulesed.’

Dat Ugg dit zo nadrukkelijk benadrukt op de website heeft te maken met de kritiek die het bedrijf eerder kreeg rondom de betrokkenheid bij dieronvriendelijke praktijken. Zo maakt Ugg gebruik van wol van het merinoschaap. Dit is een wolsoort die veel wordt gebruikt in de kledingindustrie omdat het niet kriebelt en erg dik is. Australië is met 80 procent van de wereldwijde populatie aan merinoschapen de grootste exporteur. Mulesing is een praktijk die in dit land veel wordt toegepast omdat hier het probleem met de bromvlieg het grootst is, en omdat er geen wetgeving is die het verbied. “Landen waar merinowol vandaan komt, hebben vaak wel wet- en regelgeving omtrent het houden van dieren”, vertelt Femke Zandberg van Bont voor Dieren. “Het is echter geen garantie dat die dieren een goed leven hebben. En ondanks alle regels is mulesing in Australië wel toegestaan.” Volgens haar collega Nicole van Gembert, zijn er genoeg andere methoden om de vlieg af te weren maar is het wegsnijden van de huid de minst kostbare. Zo kost het 32 cent per schaap meer om het op een andere manier te doen, vertelt Gembert in een uitzending van Radar TV over merinowol.

Dierenwelzijn
Hoewel Australië als grootste leverancier van merinowol in de wereld heeft toegezegd in 2010 te zullen minderen of stoppen met het niet verdoofd toepassen van mulesing, worden er hier elk jaar nog tien miljoen lammetjes aan onderworpen. Australië loopt daarmee flink achter op bijvoorbeeld Nederland als het gaat om dierenwelzijn. Er bestaan geen wettelijke eisen over hoe een procedure als mulesing moet worden uitgevoerd en er is geen wettelijke verplichting om pijnverdoving toe te passen. Ugg geeft aan daarom geen 100 procent merinowol van boeren uit Australië af te nemen en eist van de leveranciers een certificaat dat aantoont dat de schapen niet zijn gemulesed. Zandberg snapt niet goed wat het bedrijf daarmee bedoeld. “Het is niet duidelijk of Ugg nu wel of geen merinowol uit Australië koopt. Wol kan natuurlijk niet een beetje merino zijn, het is van merinoschapen of het is van een ander schapenras.”
Hoewel Ugg van de leveranciers wel een certificaat eist, koopt zij de bewerkte schapenhuiden niet in bij de producenten zelf maar bij de leerlooierijen. Aan hen wordt alleen om een verificatie van het land van herkomst gevraagd.
Volgens Zandberg is de enige manier om mulesing tegen te gaan door schapenvachten in te kopen waarvan men 100 procent zeker is dat deze ingreep niet is toegepast. “Ugg is zo’n grote speler dat zij zulke eisen moeten kunnen stellen.” Deckers, het moederbedrijf van Ugg, heeft nog niet gereageerd op de vraag hoe zeker wij kunnen zijn dat Ugg niet betrokken is bij deze dieronvriendelijke praktijken. Een medewerkster van Ugg Benelux verwees naar het beleidsdocument van Ugg rondom ‘animal welfare’ en voegde daaraan toe: ‘als consument hebben we volgens mij nooit garanties’.

• Waar worden de Uggs gemaakt? 

Als de schapen bij het slachthuis zijn geweest, kunnen er van de huiden schoenen worden gemaakt. Op de website van Deckers staat een lijst met 53 fabrieken. Hier worden de producten van de merken Ugg, Teva, Ahnu en Sanuk geproduceerd. Allen in handen van Deckers. Op een wereldkaart (zie hieronder) is te zien waar de fabrieken staan. In één oogopslag valt op dat Deckers het grootste deel van de productie uitbesteedt aan fabrieken in China, Vietnam of Cambodja (42 van de 53, welgeteld). Behalve het land, de regio en voor welk merk er wordt geproduceerd, staat er verder geen informatie over de fabrieken. Het googelen van de fabrieken bij naam levert weinig relevante zoekresultaten op. Eén fabriek, Dongguan Stella Footwear Co., Ltd., kwam in maart 2015 in het nieuws toen honderden werknemers hun werk er neerlegden. Dit nadat zij te horen hadden gekregen niets uit het investeringsfonds voor huisvestiging te krijgen van werkgever Stella Footwear, iets waar alle werknemers in China recht op hebben. Begin dit jaar maakte de schoenfabrikant bekend de vestiging in Dongguan te zullen sluiten. Een stijging van de lonen in deze regio zouden de werkgever hebben doen besluiten elders een fabriek te openen. 10.000 mensen raken hiermee hun baan kwijt.

Behalve over de Dongguan Stella Footwear Co., Ltd. fabriek is er weinig specifieke informatie te vinden over arbeidsomstandigheden in de fabrieken waar Deckers produceert. Wel is er meer informatie te vinden over arbeidsrechten die gelden voor werknemers in Cambodja, Vietnam of China in het algemeen. Op de kaart hieronder, waarop de fabrikanten van Deckers staan aangegeven, vind je meer informatie over deze landen.

Om toch ook een indruk te kunnen krijgen van waar de Uggs worden geproduceerd, zijn er een aantal fabrieken opgespoord via google maps. Met je muis kun je de wereldbol aanklikken en zien waar de fabrieken verspreid over de wereld van Deckers staan. Door op deze link te klikken, krijg je een beter overzicht.

 

Wie controleert?
Aangezien het niet mogelijk is om vanaf hier een kijkje te kunnen nemen in de fabrieken waar de Ugg-laarzen worden geproduceerd, is het relevant om te kijken of er een instantie is die dat wel doet. Op de website van Deckers staat dat zij zelf een team hebben aangesteld die de prestaties van fabrieken bijhoudt en evalueert op basis van hun ‘Code of Conduct’, een lijst met regels die te maken hebben met sociale normen en verantwoordelijkheden en ander ethisch gedrag. In het document van twee pagina’s staat onder meer dat de zakenpartner de arbeiders niet mag dwingen te werken, de minimumleeftijd om te werken in een fabriek 16 jaar is, dat het minimumloon moet worden gehanteerd (hoeveel dit is, wordt niet genoemd) en er niet meer dan 60 uur per week mag worden gewerkt. Uiteindelijk controleert het Ethical Supply Chain (ESC) team in China, aangesteld door Deckers zelf, elke fabriek. De laatste cijfers dateren uit 2013 en tonen aan dat twee fabrieken met een rode balk als ‘high risk’ worden gemarkeerd, 39 als ‘acceptable’ en vier als ‘low risk’. Waar die scores precies op gebaseerd zijn, wordt niet duidelijk gemaakt.

‘De arbeiders werken niet voor Deckers’
Deckers zegt in het Corporate Repsonsibility Report zich bewust te zijn van het feit dat er een sterk verschil is tussen de arbeidsomstandigheden in Amerika en die in ontwikkelingslanden. ‘Een complexe uitdaging’ zo omschrijft het bedrijf het waarborgen van de veiligheid en omstandigheden van de medewerkers in de fabrieken. Dit omdat Deckers, net als veel andere merken, zelf niet de eigenaar zegt te zijn van de productieketen. ‘Onze producten worden gemaakt in onafhankelijke fabrieken die zelf hun materialen van onafhankelijke leveranciers afnemen’, staat er. ‘Hoewel de fabrieksarbeiders niet werken voor Deckers, geven wij wel om het verbeteren van de werkomstandigheden in fabrieken’.

Volgens Geert-Jan Davelaar van de Schone Kleren Campagne, de organisatie die zich inzet voor betere arbeidsomstandigheden in de textielindustrie, vormt het uitbesteden van de productie, zoals Deckers doet, een belangrijke reden dat arbeidsomstandigheden slecht zijn. “Er zijn nog maar nauwelijks merken die zelf eigenaar zijn van kledingfabrieken. De uitbesteding wordt gedaan vanwege risicospreiding en om de verantwoordelijkheid voor omstandigheden af te (kunnen) schuiven.” Toch is dat volgens Davelaar geen excuus voor merken zoals Deckers om, als er iets gebeurt, te wijzen naar de toeleverancier als schuldige. “Vanuit het idee van ketenverantwoordelijkheid zijn kledingmerken wel verantwoordelijk voor de situatie in kledingfabrieken. Daarom heeft ook bijna elk merk tegenwoordig wel een gedragscode opgesteld.” In 2011 onderschreef de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties unaniem de ‘Principes voor bedrijfsleven en mensenrechten’ (UN Guiding Principles of UNGP’s), waarin de rollen en verantwoordelijkheden van bedrijven en overheden duidelijk staan omschreven. De UN Guiding Principles stellen dat de verantwoordelijkheid voor schendingen van de mensenrechten geldt voor de hele toeleveringsketen van een bedrijf. Of de schending nu plaatsvindt in de eigen fabriek, bij directe leveranciers, leveranciers van directe leveranciers of thuiswerkers. Davelaar: “Als een bedrijf de productie van kleding uitbesteedt, blijft het dus zelf verantwoordelijk en kan het deze verantwoordelijkheid niet afschuiven op een partij elders in de toeleveringsketen.”

Dus: wel of geen nieuwe Uggs?
Na mij verdiept te hebben in de ontstaansgeschiedenis van de Ugg, het materiaal van de schoen en de fabrieken waar ze worden gemaakt, ben ik wel degelijk meer te weten gekomen over de achtergronden van dit merk. Zo wist ik niet dat de schoenen oorspronkelijk werden gedragen door surfers en dat het model is afgeleid van een schoen van ‘Country Leather’. Daarnaast is Ugg, of Deckers, zich er blijkbaar goed van bewust dat wanneer een praktijk als mulesing in verband wordt gebracht met hun schoenen, zij flink wat imagoschade kan oplopen. Niet voor niets de uitgebreide verantwoording op hun website. Jammer dat het bedrijf verder niet wil ingaan op specifieke vragen. Dat Deckers ervoor kiest de schoenen te laten maken in lageloonlanden is niet opmerkelijk, aangezien veel bedrijven dit doen. Hoewel Deckers zegt begaan te zijn met de fabrieksarbeiders, worden er nauwelijks specifieke arbeidsvoorwaarden genoemd waar fabrieken zich aan moeten houden. Daar komt nog eens bij dat er geen sprake is van een instantie die onafhankelijke controles uitvoert. Desalniettemin is er slechts van één fabriek bekend dat er arbeiders in opstand zijn gekomen omdat sociale voorwaarden niet werden nageleefd.
Al met al kan ik op basis van mijn onderzoek geen goed voor- of tegenargument geven voor het aanschaffen van een nieuw paar Uggs. Totdat ik afgelopen week op een foto stuitte van Dmitry Peskov, de woordvoerder van Vladimir Poetin. Moet jij raden wat voor schoenen hij aanhad. Als dat geen goed argument is …..

---

Verantwoording (pdf)